Het is alsof hij zojuist is geland: de metersgrote engel in het Pinsel Museum in Lviv, Oekraïne. Het is een warreling van hout waarin de hand van de meester overal zichtbaar is. Beeldsnijder Johann Pinsel gaf zijn engel een gespierd lichaam, een vrouwenkapsel, en magistrale vleugels waarin hij met beitels en messen de veren heeft weergegeven. Lees verder “Grote en kleine wonderen”
Categorie: Oost-Europa
Een woord dat halverwege zijn klank verliest
Voor de derde keer op rij mocht ik een bijdrage leveren aan een publicatie in de succesvolle reeks Nederland in ideeën, waarin toonaangevende wetenschappers, ondernemers en kunstenaars antwoord geven op één vraag op het raakvlak van wetenschap en maatschappij. Dit jaar werd de vraag gesteld door Anton Corbijn: ‘Waar verzet jij je tegen?’
Dit is mijn antwoord: Lees verder “Een woord dat halverwege zijn klank verliest”
Mandje
Dostojevski, Nabokov en Achmatova hebben in Sint Petersburg hun eigen museum, maar Joseph Brodsky niet. Zijn ‘studio’ is ‘gereconstrueerd’ op de begane grond van het Achmatova Museum, dat weer is gevestigd in haar voormalige woonhuis aan de Fontanka. In de studio staat een nieuwerwets televisietoestel en daar kun je op aanvraag films over Brodsky bekijken, zoals het interview dat Willem Weststeijn eens met hem maakte tijdens Poetry International. Daarin zegt Brodsky, en ik heb het niet letterlijk opgeschreven, dat een land zich gelukkig mag prijzen als het in een eeuw vijf goede dichters voortbrengt. Lees verder “Mandje”
Netje, netje
Wonderlijk is het, dat mensen die sterven van alles meenemen en van alles achterlaten. Het is alweer een paar jaar geleden dat mijn schoonmoeder overleed, ze was 88 jaar. Ze kon geweldig handwerken en die kennis nam ze met zich mee: hoe je kraagjes kunt haken als kant en hoe je blindelings sokken kunt breien in maat 19 – 45. Wat ze ook met zich meenam, waren de 150 psalmen oude berijming die ze uit haar hoofd kon zingen, al moest ze daarbij op het allerlaatste een beetje geholpen worden.
Tot de vele dingen die ze achterliet, behoorde haar gezicht. Sinds haar dood komt dat af en toe tevoorschijn bij een familielid hier en daar, en het is net of haar eigen zus, die niet voor niets Engeltje heet, haar trekken helemaal heeft overgenomen. Lees verder “Netje, netje”
Beelden wegmaken
De gebeurtenissen in Oekraïne zijn beangstigend dichtbij, en niet alleen omdat het land aan Europa grenst. ‘Our museum is closed’, scheef een bevriende conservator me op die zwarte dinsdag 18 februari. ‘Now we all need to go to the Maidan.’ Het lijkt nog maar zo kort geleden dat ik haar opzocht, en dat de toeschrijving van een of ander stilleven aan de een of andere Hollandse meester het onderwerp van de dag was. Lees verder “Beelden wegmaken”
Het Zwarte Vierkant van de man uit Kiev
J. is op het idee gekomen om samen de Malevich-tentoonstelling in het Stedelijk Museum te bekijken. Kan ik hem misschien uitleggen waarom het Zwarte Vierkant kunst is? En, als ik dat niet onder woorden kan brengen, kan ik hem dan misschien vertellen wat de andere betekenissen van dit schilderij zijn, waar minstens tien mensen in zwijgende aanbidding naar opkijken? Het lukt me niet, vandaag kan ik geen woorden vinden voor het schilderij dat me altijd weer naar de strot grijpt. Lees verder “Het Zwarte Vierkant van de man uit Kiev”
Sotsji
Citaat:
‘Op een heuvel buiten Sotsji liggen gerestaureerde witte kerken met uientorens waarvan het bladgoud glanst in de felle zon. […] De monotone samenzang klinkt als een serie stemmen uit een andere wereld en een andere tijd. Toen Rusland uit naam van de orthodoxie expandeerde, woonden hier Kaukasische bergvolken die zich tot de islam hadden bekeerd, bekend als Adygiërs, maar ook als Tsjerkessen. Zij lieten zich moeilijk onderwerpen en vielen veelvuldig het fort aan dat de Russen hadden gebouwd op de plek die zij soatsji noemden. In 1864 veroverden de Russen de kust uiteindelijk met een militaire overmacht, en een etnische zuivering volgde. Meer dan een half miljoen Kaukasische moslims vluchtten naar het Osmaanse Rijk. […] Als de Olympische Winterspelen in 2014 worden geopend, is een tsaristische moordpartij uit 1864 precies honderdvijftig jaar oud.’
Uit: Olaf Tempelman, Omweg naar Istanboel. De kusten van de Zwarte Zee, met foto’s van Marco van Duyvendijk, Amsterdam 2013
Stalins sterfdag
‘Lang leve oom Jozef Stalin, wiens lippen zoeter zijn dan frambozen’, zingt Julia in De draad en de vliegende naald. Ze moet er om lachen, al realiseert ze zich dat ze een paar jaar eerder vanwege dat gegiechel nog gearresteerd had kunnen worden.
Vandaag is het zestig jaar geleden dat Iosif Vissarionovitsj Stalin is overleden. Ook al heeft hij naar schatting ruim tien miljoen doden op zijn geweten, in Rusland begint oom Stalin in sommige kringen weer een sterrenstatus te krijgen. Lees verder “Stalins sterfdag”
Boodschappennetje
Als ik een boek in mijn handen heb met achterin een stamboom en een lange lijst van de belangrijkste personages, dan ga ik er eens lekker voor zitten. Dat deed ik een paar weken geleden eindelijk voor het epos van Vasili Grossman, Leven en lot. ‘Anna Semjonovna Strum, Anna Vladimirovna Sjaposjnikova en Sofja Osipovna Levinton zijn jeugdvriendinnen. Anna Semjonovna Strum, Maroesja en Sonja Sjaposjnikova en Tolja zijn bij het begin van de roman overleden en komen alleen in de herinnering van andere personages voor.’ Als je de weg nog niet kwijt bent, moet je het boek zeker gaan lezen omdat je onvergetelijke uren zult beleven. Lees verder “Boodschappennetje”
Baltische ziel
De huizen in de Elizaveta iela, Riga, hebben er niets mee te maken dat Katarzyna Kobro hier aan het begin van de vorige eeuw woonde op de nummers 4, 7, en 12. Met Baltische zielen van Jan Brokken (Uitgeverij Atlas, 2010) onder de arm lopen we door haar straat. Het huis op nummer 10A is ontworpen door Michal Eisenstein, de vader van de beroemde filmmaker Sergej, het is over the top Jugendstil, een taart waarvan de slagroom smelt. Lees verder “Baltische ziel”