‘Waarom heb je Henryk Górecki gekozen’, vroeg ik haar na het concert. ‘Vanwege zijn akkoorden’, zei ze. ‘De harmonie. En vanwege die lange lijnen in zijn composities – de tijd in zijn muziek.’ Lees verder “De tijd van Henryk Górecki”
Als je het boek openslaat, zie je een foto van lichtvlekken waarin minuscule vliegjes zweven. Dan volgen een paar sprookjesachtige opnames van met lupines bestrooide landschappen. Zo, met de lichtvoetigheid en de zoetheid van een bruidssuiker, begint het boek Tot de dood ons scheidt – de huwelijken van Kamp Westerbork van fotograaf en tekstschrijver Saskia Aukema.
In de schijnwereld die Kamp Westerbork was, werd er gemusiceerd en gesport op niveau, gingen kinderen naar school en werden zieken genezen. En er werd getrouwd: uit liefde, uit angst, om samen op transport te mogen of juist in de hoop helemaal niet op transport te worden gesteld. Een van de bruiden was Annie Preger, de oudtante van Saskia Aukema. Haar huwelijksverhaal wordt door Aukema verteld op dun papier, ingeklemd tussen twee verkreukelde foto’s waarvan verpleegster Annie en haar verloofde Hans van Witsen ons met glanzende ogen aankijken. Een uit de trein geworpen briefje is de volgende foto: 22.1.43 Zijn op transport naar W. Houden ons goed en moedig. Tot ziens. Hans.
Lees verder “Tot de dood ons scheidt: de huwelijken van Kamp Westerbork”
1
Op het moment dat je de deur naar haar atelier opende, betrad je een ander universum. Potten met penselen, tubes verf, oude tijdschriften, kunstbloemen, plastic dieren in alle soorten en maten, kandelaars waarin kaarsen brandden, ladekasten gevuld met werken op papier, zelfportretten uit alle fases van haar leven, een poppenkast voor haar nichtjes, rekken met schilderijen. Lees verder “Nog één keer de eksters. Afscheid van Edith Meijering”
Ineens dook hij op tijdens een wandeling in de Ardennen: een droevige hond. Ik had net een pittige terrër, een grimmige herdershond en een valse rotweiler achter de rug en ik schrok nogal toen hij op danspoten naar me toe kwam wapperen en mijn hand likte. Mistige ogen in een grijs gezicht, oren die slordig aan zijn kop zaten. Hij duwde met zijn neus in mijn knieholtes en ik begon weer te lopen, de heuvel af, het dorp uit. Lees verder “Ode aan een droevige hond”
Het moet ergens in de jaren negentig geweest zijn: het was na de Wende en ik werkte bij de Nederlandse Ambassade in Warschau. Alles in Polen veranderde. Als attaché voor pers- en culturele zaken richtte ik me niet alleen op pers en cultuur, maar ook op de historische en maatschappelijke onderwerpen die in die periode actueel waren. Vele musea en historische instituten maakten een transitie door: nu Polen het communisme van zich had afgeschud, konden vele verhalen eindelijk op een andere manier verteld worden.
In die context werden ook de nationale paviljoens in Auschwitz opnieuw ingericht in de barakken die daarvoor op het voormalige kampterrein ter beschikking werden gesteld. Lees verder “Het treinbord”
Met de intuïtie van dokter Zinajda Berezowska, arts bij het Rode Leger, was niets mis. Toen ze in het voorjaar van 1945 een volgeschreven schoolschrift vond tussen de ruïnes van een van de crematoria van Auschwitz-Birkenau, voelde ze dat ze iets bijzonders in handen had, ook al kon ze er geen woord van lezen. Ze nam het schrift mee naar huis, naar Omsk, waar ze het jarenlang tussen haar papieren bewaarde. Dankzij haar kleindochter Anastasia heeft nu het oorlogsdagboek van Rywka Lipszyc – want dat was het schriftje dat Zinajda in Omsk bewaarde – zijn weg naar het publiek gevonden. Lees verder “Het dagboek van Rywka Lipszyc”
Gelukkig had Marie Kondo in de negentiende eeuw haar boeken nog niet geschreven. Dan was de wereld heel wat kaler geweest. Zelf was ik een paar maanden lang een adept van Kondo, de Japanse opruimgoeroe, die je voorhoudt dat je alleen moet bewaren waar je gelukkig van wordt, doe de rest maar weg. Met dat credo voor ogen gaf ik duizend boeken weg, waaronder de herinneringen van Wanda Waliszewska aan haar man Zyga (zie mijn vorige blog), dat nu in een bibliotheek in een onbereikbare doos ligt te wachten tot het ontsloten wordt. Hoe goed het evangelie van Marie Kondo een paar maanden lang is geweest voor mijn geestelijke gezondheid: ze heeft het mis. Want hoe kan ik nu, vandaag, weten welk boek, welk kledingstuk, welk stom souvenir in de toekomst een geluksgevoel bij me oproept? Lees verder “Konstantin Paustovski en het koninkrijk der dingen”
Mijn Ode aan de Poolse literatuur en waarom iedereen in december Szymborska, Prus, en vooral Myśliwski moet kopen voor in de schoen en onder de boom. Of voor jezelf, gewoon, omdat het kan. En lezen natuurlijk! De Ode mocht ik onlangs uitspreken op Spui 25 ter ere van vertaler Karol Lesman, laureaat van de Martinus Nijhoffprijs. Lees verder “Ode aan de Poolse literatuur”
Een paar weken geleden wandelde ik het Stedelijk Museum in om de overzichtstentoonstelling van de Poolse kunstenaar Edward Krasiński te bekijken (nog te zien tot 15 oktober) en een uur lang waande ik me in mijn gastenkamer in Łódź, najaar 1991, een eeuwigheid geleden. Lees verder “Blauw”
Laat mij nooit aan een quiz meedoen, want ik zal zeker verliezen, en de Slimste Mens ben ik ook al niet. Maar bij de Grote Bijbelquiz, deze week door de EO uitgezonden en gisteren gewonnen door Gert-Jan ‘Christen-Unie’ Segers, had ik dankzij mijn gereformeerde opvoeding wel degelijk een kans gemaakt. Laat mij maar raden waarom David door God gestraft werd (hij had met de vrouw van een ander geslapen), welke stad Jona moest bekeren (Nineve) en met welke houtsoort Noach zijn ark in elkaar timmerde (ceder). Lees verder “Het eenzame stekelvarken”