Mandje

images-1

Dostojevski, Nabokov en Achmatova hebben in Sint Petersburg hun eigen museum, maar Joseph Brodsky niet. Zijn ‘studio’ is ‘gereconstrueerd’ op de begane grond van het Achmatova Museum, dat weer is gevestigd in haar voormalige woonhuis aan de Fontanka. In de studio staat een nieuwerwets televisietoestel en daar kun je op aanvraag films over Brodsky bekijken, zoals het interview dat Willem Weststeijn eens met hem maakte tijdens Poetry International. Daarin zegt Brodsky, en ik heb het niet letterlijk opgeschreven, dat een land zich gelukkig mag prijzen als het in een eeuw vijf goede dichters voortbrengt. Lees verder “Mandje”

De pop

De-pop

Er zijn boeken die je niet uit wilt lezen omdat het zo jammer is dat ze dan hebt uitgelezen. De Pop van Bolesław Prus (1847-1912), afgelopen zomer in Nederlandse vertaling verschenen, is zo’n boek.

Ten eerste is het erg plezierig om van de 904 bladzijden het grootste deel in Warschau door te brengen, die stad ‘met veel gele huizen’, die ‘waarschijnlijk de geelste stad onder de zon’ is.

Ten tweede is het nog plezieriger om je weer eens te kunnen verliezen in een baksteenboek over een onmogelijke liefde: Lees verder “De pop”

In memoriam: Stanisław Barańczak

2094723-165x233

Naast al het schokkende wereldnieuws van het afgelopen jaar, leken andere schokkende gebeurtenissen ineens kleiner te zijn. Het verdwijnen van de filosofie als studierichting aan de Erasmus Universiteit en het verdwijnen van steeds meer kleine talen aan andere universiteiten: het zijn geen ontwikkelingen die de oudejaarsconferences halen. Maar als de UvA zijn hervormingsplannen gaat realiseren, verdwijnen de bacheloropleidingen Zweeds, Noors, Deens, Pools, Tsjechisch, Servisch/Kroatisch, en Nieuwgriekse taal en cultuur geheel uit Nederland. Lees verder “In memoriam: Stanisław Barańczak”

Apocriefe tulpem

herbert1-165x278

Wordt mijn derde boek een roman of non-fictie (of, zoals de Polen zo mooi zeggen, ‘literatuur van de feiten’)? En als ik voor non-fictie kies, mag ik dan nog wel dingen verzinnen of is dat absoluut verboden? Voor welke vorm ik ook ga kiezen, de feiten moeten kloppen en daarom dook ik onlangs onder in de Universiteitsbibliotheek van Krakau. En daar gebeurde het: serendipiteit! Op zoek naar een bepaald artikel in een oud nummer van het weekblad Tygodnik Powszechny, trof ik iets heel anders aan – een interview met de Poolse dichter Zbigniew Herbert over zijn bundel essays en apocriefe verhalen over Nederlandse cultuur, in het Nederlands vertaald als De bittere geur van tulpen. Lees verder “Apocriefe tulpem”

Boskoop en de orde der dingen

Schermafbeelding-2014-07-25-om-14.54.13-165x149

Alles zou moeten blijven zoals het was – zeker als het gaat om dingen die mijn jeugd betreffen. Ik wil bijvoorbeeld niet dat mijn school en mijn kleuterschool volgend jaar worden afgebroken. Per step scheurde ik van huis naar school en weer terug – niet dat ik me dat kan herinneren, maar ik heb het pas op een filmpje gezien, een scène waarin mijn vriendje Ronnie nog harder stept dan ik. Onze moeders staan te kijken, schimmen van meiden die mijn dochters hadden kunnen zijn. Lees verder “Boskoop en de orde der dingen”

Netje, netje

Handig-gehaakt-netje.1362938951-van-sita-165x266

Wonderlijk is het, dat mensen die sterven van alles meenemen en van alles achterlaten. Het is alweer een paar jaar geleden dat mijn schoonmoeder overleed, ze was 88 jaar. Ze kon geweldig handwerken en die kennis nam ze met zich mee: hoe je kraagjes kunt haken als kant en hoe je blindelings sokken kunt breien in maat 19 – 45. Wat ze ook met zich meenam, waren de 150 psalmen oude berijming die ze uit haar hoofd kon zingen, al moest ze daarbij op het allerlaatste een beetje geholpen worden.

Tot de vele dingen die ze achterliet, behoorde haar gezicht. Sinds haar dood komt dat af en toe tevoorschijn bij een familielid hier en daar, en het is net of haar eigen zus, die niet voor niets Engeltje heet, haar trekken helemaal heeft overgenomen. Lees verder “Netje, netje”

Dautzenberg wordt Murakami

130516_CT_en_dan_komen_de_fotos_brochure.indd

Na vier dagen griep heb ik eindelijk weer zin om een boek te lezen, de nieuwe Dautzenberg natuurlijk. Maar het is elf uur ’s avonds, de boekhandel is dicht en al zou dat niet zo zijn, dan is 500 meter lopen vandaag nog veel te ver. Gelukkig is voor dit soort situaties het eBook uitgevonden, binnen twee minuten staat het op mijn iPad, A.H.J. Dautzenberg, En dan komen de foto’s.

Eerst mijn irritatie. Want waarom vindt de uitgever, die ook mijn eigen uitgever is, het nodig om meteen achter de Dautzenberg-cover te openen met die psychedelische cover van een heel ander boek, namelijk De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren – de nieuwe Murakami? Of is dit een Dautziaanse practical joke?

Niet te snel oordelen. De eerste bladzijde proberen. ‘Vanaf juli van zijn tweede jaar aan de universiteit tot januari van het jaar daarop was er geen moment van zijn leven dat Tsukuri Tazaki niet aan de dood dacht.’ Krijg ik hier één bladzijde Murakami voorgeschoteld bij wijze van ready made? Een hoofdstuk misschien, om me een onvergetelijke leeservaring te bezorgen? Neen! Achter die beeldschone blauwe vis van de Dautzenberg-cover gaat de hele eindeloze kleurloze Tsukuru Tazaki schuil.

Goeie actie. Ik ga het hele weekend alle En dan komen de foto’s downloaden die er digitaal beschikbaar zijn. Ben benieuwd met welke zojuist verschenen andere romans ik nog meer wordt verrast. Want misschien bestaat er gewoon helemaal geen digitale editie van de nieuwe Dautz?

Sotsji

Schermafbeelding 2016-06-25 om 19.38.22

Citaat:
‘Op een heuvel buiten Sotsji liggen gerestaureerde witte kerken met uientorens waarvan het bladgoud glanst in de felle zon. […] De monotone samenzang klinkt als een serie stemmen uit een andere wereld en een andere tijd. Toen Rusland uit naam van de orthodoxie expandeerde, woonden hier Kaukasische bergvolken die zich tot de islam hadden bekeerd, bekend als Adygiërs, maar ook als Tsjerkessen. Zij lieten zich moeilijk onderwerpen en vielen veelvuldig het fort aan dat de Russen hadden gebouwd op de plek die zij soatsji noemden. In 1864 veroverden de Russen de kust uiteindelijk met een militaire overmacht, en een etnische zuivering volgde. Meer dan een half miljoen Kaukasische moslims vluchtten naar het Osmaanse Rijk. […] Als de Olympische Winterspelen in 2014 worden geopend, is een tsaristische moordpartij uit 1864 precies honderdvijftig jaar oud.’
Uit: Olaf Tempelman, Omweg naar Istanboel. De kusten van de Zwarte Zee, met foto’s van Marco van Duyvendijk, Amsterdam 2013

Ramen lappen

Onlangs was ik in Kraków op bezoek bij Piotr Oczko, de auteur van een studie van 700 pagina’s over de Nederlanders en hun schoonmaakwoede. Tijdens zijn onderzoek bracht hij niet alleen duizenden Nederlandse schilderijen, prenten, tekeningen en tegels bij elkaar die het schoonmaken tot onderwerp hebben, maar vond hij ook talloze teksten, gedichten en liedjes waarin het poetsen, vegen en boenen wordt bezongen. Oczko raakte vooral gefascineerd door de iconografie van de bezem, een motief dat hij vond op meer dan 2000 afbeeldingen. Er zijn 292 illustraties in het boek opgenomen, variërend van schilderijen van Pieter de Hooch tot foto’s uit de jaren dertig van vrouwen in Bunschoter klederdracht die een preekstoel staan te schrobben. In zijn publicatie (update: waarvan in 2021 een Nederlandse vertaling verscheen bij Primavera Pers) beschrijft en analyseert Oczko de verbindingen van onze schoonmaakwoede met kwesties op het gebied van moraal en religie, vaderlandsliefde en nationale identiteit.


Het boek is zo fenomenaal dat Oczko binnenkort professor wordt aan de Universiteit van Kraków. Dan stuur ik hem een cadeau: Meester in de hygiëne van Anton Valens (2004).

Lees verder “Ramen lappen”

Boodschappennetje

images-12-200x149

Als ik een boek in mijn handen heb met achterin een stamboom en een lange lijst van de belangrijkste personages, dan ga ik er eens lekker voor zitten. Dat deed ik een paar weken geleden eindelijk voor het epos van Vasili Grossman, Leven en lot. ‘Anna Semjonovna Strum, Anna Vladimirovna Sjaposjnikova en Sofja Osipovna Levinton zijn jeugdvriendinnen. Anna Semjonovna Strum, Maroesja en Sonja Sjaposjnikova en Tolja zijn bij het begin van de roman overleden en komen alleen in de herinnering van andere personages voor.’ Als je de weg nog niet kwijt bent, moet je het boek zeker gaan lezen omdat je onvergetelijke uren zult beleven. Lees verder “Boodschappennetje”