Er zijn boeken die je niet uit wilt lezen omdat het zo jammer is dat ze dan hebt uitgelezen. De Pop van Bolesław Prus (1847-1912), afgelopen zomer in Nederlandse vertaling verschenen, is zo’n boek.
Ten eerste is het erg plezierig om van de 904 bladzijden het grootste deel in Warschau door te brengen, die stad ‘met veel gele huizen’, die ‘waarschijnlijk de geelste stad onder de zon’ is.
Ten tweede is het nog plezieriger om je weer eens te kunnen verliezen in een baksteenboek over een onmogelijke liefde: Poolse koopman (Stanisław Wokulski) wordt smoorverliefd op adellijke dame (juffrouw Izabella Łęcka) en doet alles om haar te krijgen, zoals een renpaard kopen, duelleren, Engels leren. Ach, die jufffrouw Izabella! ‘Een voile beschermde haar tegen de wind, een rijtuig tegen de regen, sabelbont tegen de kou, een parasol en handschoenen tegen de zon. En zo leefde ze dag in dag uit, maand in maand uit, jaar in jaar uit, hoog verheven boven de mensen en zelfs boven de wetten van de natuur.’ Dat kan alleen maar de ondergang betekenen voor die goeie Wokulski, en ja, zijn ondergang wordt het.
Ten derde geeft het een onthullend beeld van de verstarde Poolse maatschappij in de negentiende eeuw, de ondergang van de Romantiek en het Positivisme, de in zichzelf gekeerde adel en de bourgeoisie, en het toenemende en in de salons zonder enige gêne verkondigde antisemitisme.
Ten vierde is het boek dik, dramatisch, en vaak erg grappig.
Ten vijfde is het prachtig geschreven en ten zesde is het schitterend vertaald. Heren die gekleed zijn in een sjamberloek drinken anisette of bier dat ‘de kleur heeft van oude honing, schuim als verse room en de smaak van een zestienjarig meisje’, spelen whist of schrijven rekeningen uit op velijnpapier. Mensen worden uitgemaakt voor addergebroed, hondsvod, of ravenaas. Er gaan dingen naar de barbiesjes en er zijn meer koeien die Blaar heten. En natuurlijk zijn er baronessen en voorzitsters die bezwijmen op hun chaise-longue en worden er talrijke handkussen uitgedeeld en in ontvangst genomen.
En nu zou ik ten zevende een verband willen leggen met de zorgelijke politieke situatie in het Polen van vandaag, of iets gewichtigs willen zeggen over het oude of nieuwe jaar. Maar ik zou niet weten hoe dat moest, want eerst moet ik afkicken van mijn mooiste leeservaring van 2015.