In Riga zag ik gisteren een oude vrouw met een zeepdoosje op schoot. Ik zag hoe ze er een dubbele boterham uit tevoorschijn haalde, een hapje nam, de boterham er weer in terug legde. Het was een kleine, oude vrouw, ze droeg een hoofddoek en vleeskleurige kousen, ze zat op de stoep van een huis.

Even later liep ik het park in, ik kwam op een festival terecht met folkloredans en kramen met kleurig vaatwerk, geborduurde kleden, prullaria. Ineens stond ik daar met een dik boek in handen, The children of Siberia, en voordat ik het wist stond ik in de jeugd van mijn romanpersonage Julia te bladeren: lemen huisjes, hoe je berkensap in een vat goot, dat kinderen beenlappen droegen in plaats van schoenen. Ik vroeg me af wie de foto’s had gemaakt, bijvoorbeeld van de plaggenhut bedekt met sneeuw en met ijspegels die van het dak tot aan de grond reikten. Het moest daar minstens dertig graden vriezen, wie was er op dat moment op het idee gekomen om een foto te maken, wie was er sowieso in het bezit van een fototoestel, in 1941, in die nederzetting in het district Krasnojarsk? Of een andere foto: wie is die vrouw die zo keurig voor haar huis van klei staat te poseren? Op de achterflap van het boek las ik dat Stalin op 14 juni 1941 meer dan 15000 Letten naar Siberië heeft laten deporteren, waaronder 4000 kinderen, ik keek op van het boek, de zon scheen, een snotneus liep te dreinen, zijn broertje likte aan een ijsje, de folkoremuzikanten dansten er op los.

Toen ik terugliep naar mijn hotel, zat de oude vrouw er nog steeds. Ze had de boterham opgegeten en was in slaap gevallen. Iemand had wat kleingeld in het zeepdoosje achtergelaten.