Ook na zestien jaar weet ik het nog precies: hoe ik op 10 februari 2001 om 17:00 uur mijn computer afsloot, mijn koffer de trap afzeulde, het allerlaatste afscheid vierde met vrienden en collega’s, hoe ik om 19:00 uur naar Warschau Centraal werd gebracht, op de Ost-West Express stapte die toen nog bestond en reed tussen Warschau en Hoek van Holland, hoe ik een coupé moest delen met een rokende man, hoe ik met de conducteur onderhandelde over een andere slaapplaats, dat ik na elf jaar Polen een stille terugreis wilde naar ‘huis’, al was het me niet duidelijk wat ik daarmee bedoelde, want was ‘huis’ echt al in Nederland, of was het eigenlijk nog steeds mijn appartement aan de Żelaznastraat? De conducteur zag mijn ontreddering en gaf me een bed in een eenpersoonscoupé.
In mijn koffer bevonden zich de Kajakarki z Pińczowa, de Kanovaarsters uit Pińczów. ‘Voor Gerdien’, luidt de opdracht van de kunstenaar onder de ets, ‘26.01.2001’, want op die dag was ik in Kraków geweest om er afscheid te nemen van de kunstenaar Jacek Sroka en nog een handvol andere vrienden. De Kajakarki zijn fijn, de ene is dik met donker haar, de andere is een slankere, blonde. Ze hebben geen gezichten, ze dragen allebei een wit hemdje en de blote benen van de blonde zijn iets langer dan de blote benen van de donkere. Omdat ze uit Pińczów komen, moet de rivier waarop ze peddelen de Nida zijn.
Over Pińczów schrijf ik later misschien nog eens, het moet er erg mooi zijn. In de 16de eeuw was het een centrum van de protestantse reformatie, er bestaat zelfs een vertaling van de Bijbel die de Pińczów Bijbel heet. In dezelfde periode werd er een grote synagoge gebouwd, vermoedelijk door een architect die afkomstig was uit Florence. In de 19de eeuw was 70% van de bevolking Joods. In het jaar dat ik Polen verliet was de restauratie van de in de oorlog verwoeste synagoge bijna voltooid. Op foto’s lijkt de Nida op de IJssel die vandaag bijna doorschijnend is, met een tere roze lucht erboven.
© Jacek Sroka, Kajakarki z Pińczowa, ets-aquatint, 1999